Trucizna to substancja organiczna lub nieorganiczna, która wprowadzona do organizmu w odpowiedniej dawce zakłóca jego funkcjonowanie życiowe, a nawet może spowodować śmierć. Trucizny mogą działać gwałtownie lub gromadzić się w organizmie, powodując zatrucia przewlekłe. Pierwotni ludzie byli otoczeni naturalnymi substancji trującymi i szkodliwymi występującymi w roślinach i jadach zwierzęcych. Naturalne toksyny roślinne i zwierzęce stosowali do zatruwania strzał, za pomocą których polowali i zdobywali pokarm. Z upływem czasu u człowieka zaczęły pojawiać się nowe zagrożenia toksykologiczne. Wynalezienie ognia rozpoczęło zanieczyszczenia naturalnego środowiska (powietrza, wody, gleby), rozwój cywilizacji, przemysłu, transportu to zanieczyszczenie pogłębia.
W momencie narażenia człowieka na działanie substancji toksycznej następuje jej natychmiastowe wchłonięcie do organizmu (przez skórę, przez układ oddechowy lub z przewodu pokarmowego).
Do najważniejszych przyczyn zatruć należą:
zatrucia zawodowe – skażone środowisko pracy,
zatrucia środowiskowe – skażona woda, powietrze, gleba,
zatrucia pokarmowe – skażona żywność,
zatrucia lekami – lekomania, toksykomania, zatrucia przypadkowe,
zatrucia toksynami naturalnymi – przypadkowe i zamierzone,
zatrucia samobójcze i zabójcze.
Zatrucia ostre to duże dawki trucizny, zbliżone lub równe dawce śmiertelnej. Charakterystyczne jest dla nich szybkie, a nawet gwałtowne nasilenie się objawów zatrucia i kończą się w wielu przypadkach zgonem lub poważnym uszkodzeniem organizmu.
Zatrucia podostre to takie, które mogą wystąpić po kilkakrotnym przyjęciu trucizny w dawkach mniejszych niż śmiertelne. Przebieg takich zatruć jest szybki, a objawy nasilone, ale nie tak ciężkie jak w zatruciach ostrych.
Zatrucia przewlekłe pojawiają się w wyniku długotrwałego narażenia na substancję toksyczną, ale w małych dawkach. Objawy mogą być odległe w czasie od momentu przyjęcia trucizny i mogą nasilać się stopniowo, w miarę nagromadzenia się jej w organizmie.
Osobom, które uległy zatruciu poprzez połknięcie trucizny podaje się do picia letnią wodę, rozcieńczone mleko, białko jaja kurzego, zawiesinę skrobi lub węgla leczniczego. Gdy trucizną zostały skażone oczy, należy je przemywać przez 5 minut pod bieżącą woda i osłonić przed działaniem jaskrawego światła. W przypadku zatrucia jadem żmii należy natychmiast, unieruchomić kończynę i jeśli to możliwe, podać surowicę przeciwko jadowi węży. Niektórzy zalecają wyssanie jadu z rany.
Najbardziej znane nam zetknięcie się z jadem to użądlenie pszczoły. Wywołuje ono opuchnięcie, pieczenie i swędzenie, a niekiedy reakcję alergiczną. Ukucia pojedynczych pszczół nie są niebezpieczne dla życia. Zdarza się jednak że użądlenie w nasadę języka, gardło lub krtań może wywołać objawy niedrożności dróg oddechowych i śmierć w skutek uduszenia. Podobnie jest u ludzi, którzy są uczuleni na jad pszczeli, użądlenie nawet przez jedną pszczołę wywołuje w krótkim czasie wstrząs anafilaktyczny, a nawet śmierć.
Skorpion także jest niebezpieczny dla człowieka. Ukąszenia skorpionów żyjących w Afryce, mogą być dla człowieka śmiertelne. Skorpiony żyjące w innych regionach nie zagrażają życiu człowieka, ale ich ukąszenie wywołuje silny ból, opuchnięcie a nawet podwyższenie temperatury ciała. Miejscowo może dochodzić do utraty czucia lecz jeśli jad nie jest śmiertelny to wszystkie te objawy mijają w ciągu 2-3 dni. Składniki jadu skorpiona wywołują niekiedy długotrwałe porażenie układu nerwowego i może spowodować zaburzenia mowy i wzroku. Zagrożenie jest na ogół bardzo poważne i w przypadku ukąszenia niezbędna jest specjalistyczna pomoc.
Ryby również mogą być dla człowieka trujące, ponieważ pokarm którymi się żywią, zawiera substancje toksyczne. Zjedzenie surowego mięsa takiej ryby przez człowieka wywołuje poważne zaburzenia funkcjonowania układu trawiennego. Jednak ugotowanie lub usmażenie mięsa tych ryb nadaje się do spożycia. Żmije żyją niemal na całym świecie. Spośród wszystkich jadowitych zwierząt żmije są zdecydowanie najgroźniejsze dla człowieka. Najbardziej jadowitymi wężami są różne gatunki kobr. W Europie najczęściej spotykana jest żmija zygzakowata. Atakuje ona wtedy, gdy czuje się zagrożona. Jej jad może być śmiertelny dla dzieci i ludzi chorujących na zaburzenia krążenia, a także przy ukąszeniach w twarz i głowę. Jeśli dojdzie do ukąszenia przez żmiję należy przede wszystkim unieruchomić kończynę i uspokoić ofiarę, ponieważ wszelkie poruszanie się przyspiesza wchłanianie jadu. Konieczny jest jak najszybszy transport do szpitala i podjęcie właściwego leczenia.
Działanie toksyczne na układ krążenia mają rośliny tj.: konwalia majowa i naparstnica purpurowa. Związki zawarte w naparstnicy wywołują zatrucia o ciężkim przebiegu, z uszkodzeniem mięśnia sercowego i zaburzeniami pracy serca i funkcji naczyń krwionośnych. Objawom towarzyszą bóle brzucha, biegunka, uporczywe wymioty. W przypadku zatrucia należy udzielać pomocy specjalistycznej.
Wiele roślin powoduje u ludzi wrażliwych podrażnienia na skórze różnego typu, od lekkiego zaczerwienienia do stanów zapalnych z obrzękiem wypryskiem pęcherzykowatym lub grudkowatym, kończącym się niekiedy martwicą tkanki. Przykładem takich roślin są m.in.: pokrzywa, hiacynt, anemony, klematisy, gorczyca czarna, tytoń, krwawnik, barszcz Sosnowskiego.
Istnieją trucizny nie będące pochodzenia roślinnego ani zwierzęcego, np. cyjanek potasu (niejednokrotnie w historii ludzkości wykorzystywana w celach zbrodniczych). Po dostaniu się do organizmu zawsze uwalnia się cyjanowodór, który również jest silna trucizną. W ciągu kilku sekund od momentu przyjęcia śmiertelnej dawki trucizny następuje utrata świadomości i śmierć, poprzedzona silną dusznością i drgawkami. Zatrucia ostre cyjankiem mają przebieg gwałtowny i charakteryzują się dużą śmiertelnością.
Działalność człowieka powoduje, że różne odpady przemysłowe, spaliny samochodowe, środki chemiczne stosowane w produkcji rolniczej, ścieki i odpady zanieczyszczają wodę, glebę i atmosferę. Wszystkie zanieczyszczenia zagrażają żywności, wodzie i mają one istotny, niekorzystny wpływ na zdrowie pojedynczego człowieka jak i całego społeczeństwa.
W zakresie ochrony środowiska wiele już zrobiono i ciągle wiele się robi ale powinniśmy zadać sobie pytanie co my robimy dla naszego organizmu i czym się dzisiaj trujemy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz